Ngày 24 tháng 02 năm 2024 Thứ bảy, sau Chúa Nhật I Mùa Chay

₄₃ “Anh em đã nghe Luật dạy rằng: Hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thù.₄₄ Còn Thầy, Thầy bảo anh em: hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em.

₄₅ Như vậy, anh em mới được trở nên con cái của Cha anh em, Đấng ngự trên trời, vì Người cho mặt trời của Người mọc lên soi sáng kẻ xấu cũng như người tốt, và cho mưa xuống trên người công chính cũng như kẻ bất chính. ₄₆ Vì nếu anh em yêu thương kẻ yêu thương mình, thì anh em nào có công chi? Ngay cả những người thu thuế cũng chẳng làm như thế sao?₄₇ Nếu anh em chỉ chào hỏi anh em mình thôi, thì anh em có làm gì lạ thường đâu? Ngay cả người ngoại cũng chẳng làm như thế sao?

₄₈ Vậy anh em hãy nên hoàn thiện, như Cha anh em trên trời là Đấng hoàn thiện.”

(Bản dịch của Nhóm Phiên Dịch CGKPV)

1. Hoàn tất Lề Luật

Bài Tin Mừng chúng ta vừa nghe, là minh họa thứ năm Đức Giê-su đưa ra để giúp chúng ta hiểu cách Ngài mời gọi chúng ta hoàn tất lề luật, cách mà chính Người sẽ thực hiện trọn vẹn trong cuộc Thương Khó:

Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bỏ Luật Mô-sê
hoặc lời các ngôn sứ.
Thầy đến không phải là để bãi bỏ, nhưng là để kiện toàn.(c. 17)

Lề Luật được lập ra, và sau đó, cứ như thế mà tuân giữ, nhưng, tại sao Lề Luật cần phải được Đức Giê-su hoàn tất?

Bởi vì, ai trong chúng ta cũng có kinh nghiệm này: để ngăn chặn sự dữ, dừng lại ở hành vi thôi chưa đủ, dừng lại ở hành vi giết người hay hành vi ngoại tình thôi chưa đủ, bởi vì nguồn gốc của hành vi chính là cõi lòng của con người. Trước khi giết người khác, người ta đã loại bỏ người ấy ở trong lòng của mình rồi; trước khi có hành vi ngoại tình hay nhưng hành vi phạm lỗi khác, người ta đã ham muốn trong lòng rồi.

Vì thế, Đức Giêsu mời gọi chúng ta giữ Lề Luật, không chỉ ở bề ngoài, nghĩa là ở mức độ hành vi có thể quan sát được, nhưng giữ Luật Lề khởi đi từ chốn vô hình không ai thấy được: đó là con tim của chúng ta, là cõi lòng chúng ta, là chốn thâm sâu nhất của chúng ta. Và như thế mới là giữ Lề Luật một cách đích thật, mới là sống Lề Luật trong sự thật, mới là “hoàn tất Lề Luật”. Do đó, hoàn tất lề luật theo Đức Kitô, không phải là giữ luật thật chặt chẽ hết mức, nhưng là sống tối đa theo năng động của tình yêu Thiên Chúa, có ở nơi sâu thẳm của chúng ta, vì chúng ta được dựng nên theo hình ảnh Thiên Chúa.

2. Luật và Lời

Trong minh họa thứ năm, mà chúng ta vừa nghe trong bài Tin Mừng, Đức Giê-su nói:

Anh em đã nghe Luật dạy rằng: Hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thù. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em.” (c. 43)

Trong Bài Giảng Trên Núi (Mt 5, 17-48), Đức Giê-su dùng tới năm lần công thức sau đây :

Đã được nói cho người xưa…
Nhưng Thầy nói với anh em…”^[1]..(c 21, 27, 33, 38 và 43)

Những minh họa mà Đức Giê-su đưa ra, chỉ đề cập đến năm điều luật, trực tiếp hoặc gián tiếp, nhưng là những điều luật liên quan đến những vấn đề thiết yếu của sự sống con người, nghĩa là đến sự duy trì và phát triển của sự sống :

• Lần thứ nhất về luật chớ giết người, liên quan đến vấn đề sự sống.
• Lần thứ hai, luật chớ ngoại tình, liên quan đến vấn đề hôn nhân và gia đình.
• Lần thứ ba, chớ bội thề, liên quan đến vấn đề lời nói.
• Lần thứ tư, luật ngang bằng, nghĩa là luật « mắt đền mắt, răng đền răng », liên quan đến vấn đề “kẻ dữ” luôn có mặt trong cuộc sống của loài người.
• Và lần thứ năm liên quan đến luật « yêu đồng loại và ghét kẻ thù »; đó nội dung của bài Tin Mừng mà Giáo Hội đề nghị đọc trong Thánh Lễ Tân Niên. Điều luật này đụng chạm đến tương quan giữa các nhóm hay giữa các cộng động thù nghịch.

Trường hợp thứ năm, mà chúng ta vừa nghe trong bài Tin Mừng, là điểm tới và là đỉnh cao không chỉ của các minh họa, những của cả toàn bộ Lề Luật được Đức Ki-tô hoàn tất. Bởi vì, tình yêu, dù được giả định cách tất yếu nhưng vẫn còn ẩn dấu ở những minh họa trước đó. Nhưng ở đây với minh họa thứ năm, tình yêu được nêu ra một cách minh nhiên và có nền tảng nơi chính cách ứng xử của Cha Trên Trời.

Như thế, Đức Giê-su mời gọi chúng ta không chỉ sống theo Lề luật, nhưng còn sống theo Lời của Người. Nghe thì thật là hay và đúng nữa, nhưng làm sao mà sống được? Yêu thương những người thân cận theo lề luật đã khó, thì làm sao yêu thương kẻ thù, yêu thương những người không có thiện cảm với chúng ta, những người làm hại hay những người ngược đãi chúng ta, theo Lời Chúa được?

Khó, nhưng chúng ta vẫn cứ phải cố gắng, cố gắng từng ngày; khó, nhưng chúng ta vẫn cứ phải bắt đầu, rồi lại bắt đầu; bởi lẽ chúng ta là con Thiên Chúa, chúng ta được Đức Giê-su mời gọi nên hoàn thiện như Thiên Chúa, Cha của chúng ta ở trên trời Đấng hoàn thiện, vì “Người cho mặt trời của Người mọc lên soi sáng kẻ xấu cũng như người tốt, và cho mưa xuống trên người công chính cũng như kẻ bất chính”. Có thể nói, Đức Giê-su mời gọi chúng ta, “Cha nào thì con nấy”, “con nhà Tông, không giống lông thì cũng giống cánh”!

Hơn nữa, Những lời long trọng kết thúc Bài Giảng và có giá trị đối với toàn bộ nội dung của Bài Giảng cho thấy rõ điều này: xây dựng trên điều gì khác với những lời vừa được công bố, chính là tự đẩy mình vào tình huống bị “sụp đổ tan tành” khi thử thách xẩy ra (Mt 7, 24-27: xây nhà trên cát hay trên đá). Những lời được công bố nhằm tránh khỏi bị tiêu vong không thể gọi là những lời khuyên được; trái lại, đó là những điều kiện không thể không có để hoàn tất Mười Điều Răn. Ai không vượt qua, sẽ không hoàn tất^[2].

Như thế, chúng ta là Con Thiên Chúa, là Ki-tô hữu, là những người tin vào Đức Ki-tô, là môn đệ của Đức Ki-tô, thì chúng ta phải sống khác người ta, như lời Chúa nói: “Vì nếu anh em yêu thương kẻ yêu thương mình, thì anh em nào có công chi? Ngay cả những người thu thuế cũng chẳng làm như thế sao? Nếu anh em chỉ chào hỏi anh em mình thôi, thì anh em có làm gì lạ thường đâu? Ngay cả người ngoại cũng chẳng làm như thế sao?” Hay đúng hơn, chính căn tính “Con Thiên Chúa” làm nên và là nguồn của sự khác biệt này[3].

3. Kinh nghiệm được yêu thương và bao dung

Tuy nhiên, ai trong chúng ta cũng có kinh nghiệm này: chúng ta cố gắng sống theo Lời Chúa, sống hoàn thiện như Cha trên trời, sống khác với người khác, nhưng chúng ta cố gắng một hồi là đuối sức, vì chúng ta rất giới hạn và yếu đuối, hơn nữa chúng ta còn bị chi phối bởi hoàn cảnh và môi trường sống nữa, bị chi phối bởi sức mạnh của ma quỉ nữa.

Nhưng chính khi chúng ta đuối sức, chúng ta giới hạn, chúng ta yếu đuối và phạm tội nữa, chúng ta lại nghiệm được Chúa yêu thương, cảm thông, thương xót và bao dung chúng ta, như thánh Phao-lô nói: “Không có gì tách chúng ta ra khỏi tình yêu của Thiên Chúa được thể hiện ở nơi Đức Ki-tô” (Rm 8, 39). Và đây là điều lạ lùng và kì diệu: chúng ta càng nhận ra Chúa yêu thương, thương xót và bao dung chúng ta, con tim của chúng ta càng được biến đổi để yêu thương, thương xót và bao dung người khác, và trước hết là những người thân cận và những người thân yêu của chúng ta. Hơn nữa, Chúa dạy chúng ta yêu kẻ thù, thì chẳng lẽ Chúa không yêu chúng ta?

Và đó chính là con đường thiêng liêng, hay có thể nói, đó là “bí quyết” giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn trong nỗ lực yêu thương nhau: đó là chúng ta đừng bao giờ quên và cần ghi nhớ mỗi ngày, chính bản thân chúng ta được Chúa yêu thương, bao dung và tha thứ trước, một cách vô hạn và nhưng không.

Chỉ khởi đi từ nắng từ mưa, Đức Giê-su mời gọi chúng ta nhận ra, không chỉ Thiên Chúa sáng tạo, nhưng chính tình yêu quảng đại của Thiên Chúa và từ đó có thể sống một đời sống hoàn toàn mới, đến độ có thể yêu thương cả kể thù! Vậy, nhớ lại ơn huệ, ơn huệ sự sống và tất cả những gì liên quan đến sự sống trong cuộc đời và trong hành trình ơn gọi của chúng ta, chắc chắn sẽ có sức mạnh “tái sinh” chúng ta còn hơn thế nữa (x. “Chúa bao bọc con cả sau lẫn trước…”, Tv 139).

*  *  *

Vừa rồi là bí quyết thứ nhất. Ngoài ra, còn có một “bí quyết” thứ hai nữa: đó là chúng ta cần hiểu yêu thương và sống yêu thương theo nhiều mức độ khác nhau, chứ không thể nào hoàn thiện ngay được:

• Nếu, chúng ta chưa yêu được bằng con tim, bằng tình cảm dạt dào, thì ít nhất chúng ta yêu bằng những cử chỉ và hành động tốt lành, chẳng hạn, tôn trọng, chào hỏi, giúp đỡ, thăm hỏi… theo luật đức ái đòi hỏi.
• Và nếu chúng ta chưa thể làm cho nhau những điều lành, thì ít nhất chúng ta đừng làm điều xấu cho nhau, đừng làm hại nhau, đừng làm điều dữ.
• Và nếu chúng ta bị ma quỉ xúi dục báo thù, trả đũa, làm điều xấu cho nhau, làm hại nhau, chúng ta cố gắng đừng làm gì hết, và cầu nguyện nhiều cho mình và cho người khác như lời Chúa mời gọi: “Hãy cầu nguyện cho họ”, để Chúa giải thoát chúng ta khỏi Sự Dữ.

Lm Giuse Nguyễn Văn Lộc

Suy niệm:

Hãy trở nên hoàn thiện

Chúa Giêsu mời gọi các môn đệ hãy trở nên hoàn thiện như Chúa Cha là Đấng hoàn toàn thánh thiện. Sự thánh thiện của Thiên Chúa được thể hiện qua tình yêu của Ngài dành cho hết thảy mọi người. Ngài không phân biệt đối xử với bất cứ ai, ngay cả những người không đón nhận Ngài. Bằng chứng là Ngài tuôn mưa và ban ánh nắng cho hết mọi người. Sự thánh thiện của Thiên Chúa được đặt trên nền tảng tình yêu vô vị lợi. Vì thế, tình yêu của Thiên Chúa trổi vượt trên mọi sự. Chúng ta luôn mang trong mình một tình yêu ích kỷ nên luôn quy hướng mọi sự về mình.

Chúng ta thường trao ban tình yêu có chọn lựa và tính toán. Mỗi người hãy ra khỏi tình yêu ích kỷ của mình mà trao ban tình thương cho mọi người như Thiên Chúa đã làm. Khi trao ban tình thương cho mọi người, nhất là những người chúng ta không thích hay họ không thích mình, thì chúng ta đang cho họ và chính mình cơ hội để đến với nhau. Càng trao ban tình thương, chúng ta càng trở nên thánh thiện.

Lạy Chúa, xin ban cho chúng con trái tim của Chúa để chúng con luôn biết yêu thương mọi người như Chúa đã yêu thương họ, nhờ đó chúng con trở nên thánh thiện mỗi ngày giống Chúa. Amen.

Lm. Laurenso Quốc Huy

[1] “Công thức” này được địch sát bản văn Hy Lạp.

[2] Tính tất yếu của những lời mà Đức Giêsu công bố trong Mt 5 còn được làm rõ bởi bối cảnh gợi nhớ bối cảnh Sinai và bởi chính những vấn đề được Đức Giêsu đề cập, đó là những vấn đề liên quan đến toàn xã hội, đến Nước Trời, đến chính sứ mạng của Ngài (x. Mt 5, 17).

[3] Có thể đọc bài “Đức Ki-tô và Lề Luật” (Mt 5, 17-48); “Luật và Tội” (St 3, 1-7 và Rm 7, 7-13).